Cầm kim tiêm đầy máu đi dọa các bác sĩ 75% bệnh nhân đang điều trị tại Bệnh viện 09 có xuất thân từ các trọng điểm cai nghiện ma túy và các trọng điểm bảo trợ xã hội. Nói cách khác, họ được coi là những giang hồ thảo khấu nên cách hành xử cũng khác người thường. Thế nên tuốt luốt các quy định của bệnh viện những đối tượng bệnh nhân này thường không tuân. Chẳng hạn quy định là không được sử dụng điện nước tùy tiện thì họ bê nguyên cả cái bếp điện đến nấu giữa phòng. Nếu các thầy thuốc, y tá ở đây nhấc thì bệnh nhân đòi đánh lại, chống trả. Những bệnh nhân là người nghiện ma túy nặng sẵn sàng móc túi từ những thùng rác, ném ra ngoài cho một đối tượng khác để lấy tiền mua ma túy. Có bệnh nhân đợi đêm xuống khi mọi người đã ngủ thì tháo cả khung giường inox của chính mình và của những giường bên cạnh tuồn ra ngoài bán lấy tiền mua thuốc. Dù giá trị của những vật dụng đó chẳng đáng bao lăm nhưng họ vẫn làm, miễn là đổi lại được một liều ma túy.
Cũng có những bệnh nhân nghiện, nhiễm HIV sống lang thang bờ bụi, công an bắt được đưa vào bệnh viện này. Đó là những đối tượng không còn nơi nương. Thậm chí có những bệnh nhân có gia đình hẳn hoi nhưng từ khi phát hiện người nhà nhiễm HIV, gia đình sống cách ly luôn. Những bệnh nhân như thế không còn gì để mất nên hành xử rất ngông cuồng. Nhiều khi lên cơn nghiện, họ đập cửa buồng tiêm bắt thầy thuốc phải cho thuốc gây nghiện. Nếu không đáp ứng được, bệnh nhân sẵn sàng chửi bới, đuổi đánh bác sĩ. Đã có trường hợp bệnh nhân nhiễm HIV, nghiện ma túy lâu năm kiếm được chiếc xi lanh, tự hút máu mình. Sau đó anh ta cầm chiếc xi lanh đầy máu đi vòng vo bệnh viện, gặp thầy thuốc nào cũng dọa. Hắn gây sức ép tới các thầy thuốc, nếu không cho tiền để mua thuốc thì sẽ dùng kim tiêm có máu đâm vào người họ. Nhiều khi để tránh những hiểm họa trước mắt, các bác sĩ buộc phải gom tiền cho êm chuyện. Có thời gian hộ lý phải đi lau chùi tường, sàn nhà trực tính vì bệnh nhân xịt rất nhiều máu vào tường để thị oai.
Trước Tết 2013, đang trong lúc ăn cơm trong buồng bệnh, một bệnh nhân quê ở Hoài Đức (Hà Nội) rút chiếc dao gọt hoa quả đâm túi bụi vào bệnh nhân giường bên cạnh khiến anh này bị mất máu cấp. Cũng may bệnh nhân đó được các bác sĩ tại đây cấp cứu kịp thời nên tai qua nạn khỏi. Sau này, lúc bệnh nhân quê Hoài Đức đã tĩnh tâm lại, khi bác sĩ hỏi lý do tại sao anh ta lại hành xử như thế thì anh này trả lời: “Tại lúc đó vật thuốc quá mà không xoay cách nào được nên cuồng chân cuồng tay, muốn đánh đập, đâm chém một ai đó” . Không bảo vệ nào trụ nổi một năm Dù rằng phải quản lý và điều trị tới 75% bệnh nhân là những người có thâm niên nghiện lâu năm, thế nhưng chưa có hành lang pháp lý nào để bảo vệ an toàn tính mệnh cho tập thể các y, bác sĩ và cả những người làm công tác bảo vệ nơi đây. Trên thực tế, có một số lượng không hề nhỏ những bệnh nhân mang trên mình rất nhiều tiền án, tiền sự. Có những người ra tù vào tội tới ba, bốn lần. Có cả những bệnh nhân đã từng vướng vào tội giết người. Bởi thế nên làm việc trong môi trường như thế thực sự rất nguy hiểm.
Anh Nguyễn Văn Hoan , hiện là bảo vệ của Bệnh viện 09, chia sẻ: “Khi biết tôi xin vào đây làm bảo vệ, gia đình và người thân ai cũng gàn. Biết là nguy hiểm nhưng hiện thời xin việc đâu phải là dễ. Thôi thì cứ làm vậy, duy trì được ngày nào hay ngày đấy. Nếu cảm thấy hiểm nguy quá thì xin nghỉ” . Nói rồi anh Hoan kể cho chúng tôi nghe về “tai nạn nghề nghiệp” mà anh gặp phải. Trước Tết 2013, trong ca trực đêm của anh, có một bệnh nhân nam mon men xin anh ra ngoài mua điếu thuốc lá. Anh Hoan không cho và nhắc lại nguyên tắc của bệnh viện là không được phép cho bệnh nhân ra ngoài khi không được phép của thầy thuốc. Chưa kịp dứt câu thì bệnh nhân đó cúi xuống rút ngay chiếc dép nhựa đang đi dưới chân phang thẳng vào mặt làm anh Hoan choáng. Vừa đánh anh Hoan , bệnh nhân này vừa dằn mặt: “Từ lần sau nhìn thấy mặt bố thì tránh từ xa nghe chưa con. Chứng dẫn hồn” . Rút cục anh Hoan bất lực đành phải mở cửa. “Không chỉ tôi bị đánh đâu mà nghe nói nhiều người bảo vệ trước đó cũng bị đánh rồi. Có người vì khăng khăng không cho bệnh nhân ra ngoài mà bị đâm mấy nhát vào mạng sườn đấy. Còn có người lại bị đấm gãy răng. Nói thật, ai mà chả sợ nhưng vì miếng cơm manh áo thì phải cố mà làm thôi” - anh Hoan ngùi ngùi san sớt. bì thư... Đi ngược! Bác sĩ Trần Quốc Tuấn Giám đốc BV 09 kể câu chuyện rất cảm động: Một bà cụ 80 tuổi có con nhiễm HIV điều trị tại BV Đống Đa, nhà rất nghèo, mỗi bữa ăn, hai mẹ con gặm chung chiếc bánh mì. Nhưng có lẽ bà nghĩ, đã đến BV đều phải có “phong bì”, nên chi, sau mấy ngày điều trị, bà cố dành dụm được 15.000 đồng bỏ vào bao thơ để cảm ơn bác sĩ. BS Tuấn và nhiều đồng nghiệp chứng kiến cảnh này đã rớt nước mắt. Sau đó, chính anh và đồng nghiệp đã nhiều lần trả lại bì thư cho bệnh nhân. Chẳng những thế, anh còn đứng ra kêu gọi những tấm lòng hảo tâm trợ giúp bệnh nhân của mình.
Nhưng tại BV 09, lại có những câu chuyện trái lại. Một thầy thuốc ở đây tâm tình, một người mẹ sau khi biết con mình được BV cưu mang, đã đến thăm con, đưa phong bì để cảm ơn, gửi gắm, căn dặn bác sĩ cẩn thận. Từ chối mãi không được, nghĩ họ tủi hờn, đành phải nhận, nhưng sau đó, thầy thuốc đưa lại bệnh nhân. Cứ nghĩ người mẹ ấy phải quan hoài và thương con lắm. Nhưng cả năm trời con nằm viện, vẫn không thấy bóng dáng người mẹ đến thăm. Cho đến lúc không đấu tranh được với bệnh tật, bệnh nhân khuất, trọng tâm báo cho gia đình nhưng không ai đến nhận thi hài. Các bác sĩ đành phải làm thủ tục táng theo qui định. Những cái chết đến lúc nửa đêm "Nửa đêm, có tin bệnh nhân mới chết, tôi lại đến bệnh viện, với sự hỗ trợ của các anh em, thay xống áo, tắm rửa cho xác chết để liệm đúng giờ. Bệnh nhân chết vì AIDS nên cơ thể lở loét, bốc mùi khó chịu, làm xong thì trời vừa sáng" , ông Nguyễn Văn Thanh , người trông nhà đại thể Bệnh viện 09 cho biết. Nhà xác Bệnh viện 09 (Thanh Trì - Hà Nội) nơi ông Thanh đang công tác, rộng chừng 15m2, ảm đạm, âm khí nặng nề. Những chiếc ván tắm cho người chết ngổn ngang, bàn thờ đặt giữa nhà xác, không khí dâu bể. Đây chính là "phòng làm việc" của ông Thanh suốt nhiều năm trời. Căn phòng loang lổ độc hại này là nơi hàng trăm thi thể nằm đợi xử lý.
Theo lời ông Thanh , không hiểu tại sao các bệnh nhân đều chết lúc nửa đêm. Mỗi lần như thế, ông lại phải trốn vợ con ở nhà, tới "vật lộn" với xác chết. Hầu hết bệnh nhân đều không có người thân, nên viên chức nhà xác phải tự tay thay xống áo, đưa vào nhà xác, bó xác chờ khâm liệm. Đa số các bệnh nhân đều bị nhiễm AIDS, nên khi đưa vào nhà xác, người đã lở loét, bốc mùi rất khó chịu. Một trường hợp khi tẩm liệm cho bệnh nhân AIDS tử vong được đưa xuống nhà xác, ông lấy tay vuốt mắt, mãi mà mắt thây không nhắm lại được. Ông Thanh vừa thay quần áo cho thi hài, vừa bị ám ảnh bởi đôi mắt trợn trừng, khi tẩm liệm bằng quả trứng, bát cơm, vài lời khấn thì mới vuốt được mắt cho cái xác này. "Lúc đó tôi bủn nhủn hết cả thuộc hạ, về nhà nằm ngủ mà vẫn bị đôi mắt đó ám ảnh, đến giờ hi hữu nghĩ lại vẫn cảm thấy kinh hãi" , ông Thanh kể lại. Trong cuốn sổ đã ngả màu năm tháng, danh sách những thây AIDS trong tay ông lại dài hơn. Con số đó đã lên tới hàng nghìn người. Mỗi lần tẩm liệm xác là một lần những câu chuyện hãi hùng cứ nhiều dần lên trong đầu óc ông. "Những hình ảnh đó ám ảnh tôi mỗi đêm hay khi ăn uống, nhưng muốn xóa đi mà nó lại cứ nhiều thêm" , ông Thanh thở dài. "Nếu làm sai một số nguyên tắc phòng hộ thì rất dễ bị lây. Khi xử lý những xác của người bị nhiễm AIDS, chúng tôi được cơ quan Vệ sinh phòng dịch cấp thuốc tiệt trùng thi thể trước khi tiến hành liệm và người chết cũng được bỏ vào bao ni lông để tránh tỏa hơi độc. Nhiều lúc đối mặt với thây cũng sợ lắm chứ, nhưng làm mãi thành quen" , ông Thanh cho biết.
Công việc xúc tiếp với người chết, nhất là chết vì bị nhiễm AIDS không khiến ông cảm thấy buồn, ngược lại ông cảm thấy mình đang làm những việc rất có ý nghĩa. "Cuộc sống luôn sắp xếp mỗi người một công việc, những thây kia họ cũng là con người, dù bị nhiễm AIDS hay không. Nhiều lúc nghĩ đến họ cũng cảm thấy thương tâm lắm. Lúc sống không có người chăm sóc, khi chết đi cũng chẳng có người đưa tang. Dù khi sống họ đã sai trái, nhưng khi chết đi họ đã phải trả giá cho những sai trái đó, cần mang lại điều gì ý nghĩa để họ đỡ tủi thân khi về nơi hoàng tuyền". Xử lý tử thi không làm ông sợ, thế nhưng ông lại sợ con mình biết nghề của bố, rồi sợ bạn bè con dị nghị việc bố đang làm. Đó là nỗi khổ tâm lớn nhất của người đàn ông tuổi lục tuần này: "Từ khi làm việc ở đây vào năm 2004, chỉ có vợ tôi biết, ngoại giả không dám cho con cháu biết mình làm nghề gì, có chăng chỉ biết bố làm trong bệnh viện. Cũng bởi sự kỳ thị với bệnh AIDS quá lớn, nên những người làm nghề xử lý thi hài AIDS cũng phải giấu mình" , ông Thanh cho biết. "xúc tiếp nhiều với thi hài, nhiều lúc trong lòng tôi cũng trống trải như "bãi nghĩa trang" bởi những nỗi niềm. Nhiều khi, nửa đêm đang yên giấc, chuông điện thoại reo, biết là có tử thi vừa đưa vào nhà xác, tôi lại dấm dúi trốn vợ con đến viện để cùng đồng nghiệp "đánh vật" với xác chết đến khi trời sáng" , ông Thanh san sẻ. Các gia đình đưa người bệnh vào đây điều trị, hầu hết không quay trở lại thăm nom mà uỷ thác cho bệnh viện, khi bệnh nhân khuất, bệnh viện cũng phải tự làm các thủ tục, tổ chức mai táng cho bệnh nhân. Ông tâm niệm, hồ hết bệnh nhân đều một thời lầm lỗi. Họ từng làm tan tành hạnh phúc gia đình, từng khiến bao lăm người lâm cảnh bất hạnh. Khi điều trị trong viện, họ mới nhận ra những điều ý nghĩa của cuộc sống. Bệnh nhân nào trước khi chết cũng đều ngỏ ý được người thân đưa về… Những đám tang không người thân Là người công tác ở Bệnh viện 09 ngay từ những ngày đầu được thành lập, thạc sĩ, bác sĩ, Nguyễn Ngọc Hưng - Trưởng khoa nội, đã phải chứng kiến biết bao cái chết lặng lẽ, cô độc của bệnh nhân vì không có lấy một người nhà đến họp mặt lần cuối. Thầy thuốc Hưng san sẻ: “ Có những bệnh nhân nằm nội trú ở bệnh viện ba, bốn năm trời nhưng tuyệt nhiên không có một người thân nào léo hánh tới thăm nom. Còn có những gia đình khi chúng tôi gọi điện thông báo người nhà của họ đang lâm chung, muốn gia đình đến nhìn mặt lần cuối thì họ nhạt thếch giải đáp: “Khi nào nó chết thì hãy báo nhé. Thế nhưng ngay cả khi người nhà của họ đã chết, nếu chúng tôi có báo lại, vẫn là số điện thoại ấy thì lại nhận được câu đáp còn đau đớn gấp bội lần: “Anh nhầm số máy rồi nhé!”" .
Hơn 20 năm gắn bó với nghề, bác sĩ, Giám đốc BV và các đồng nghiệp đã chứng kiến nhiều cái chết của bệnh nhân AIDS, nhưng điều làm anh ấn tượng nhất vẫn là những người bệnh AIDS bị chết trong mùa rét. Nhiều hôm mưa, gió, bão bùng, trời rét căm căm, chỉ có bóng những người thầy thuốc áo trắng lầm lũi tiễn bệnh nhân về nhà tang lễ. Thầy thuốc Tuấn tâm can, rất nhiều bệnh nhân sống những ngày cuối đời ngắn ngủi ở đây, lúc nào cũng đi ra đi vào chỉ để mong ngóng một khuôn mặt, một giọng nói quen thuộc của người nhà. Trông họ như những kẻ tâm thần, mê sảng trong thế giới của riêng mình. Mà sự thật, tại đây, cũng không ít người trong những ngày ngắn ngủi còn lại của mình đã phát điên thật sự bởi bị chính người thân sao nhãng, bỏ quên, coi như họ chưa từng tồn tại trên cõi trần này. Vì vậy, bác sĩ không chỉ là người điều trị, mà còn kiêm luôn vai "chuyên gia tâm lý" để khích lệ, yên ủi bệnh nhân. Liều thuốc tinh thần nhiều khi còn có giá trị hơn cả thuốc giảm đau, kháng khuẩn. Trường hợp như Hải , trước khi chết, bệnh nhân đã gửi gắm ước muốn là được chôn cất ở quê hương, bên phần mộ thánh sư nhưng rút cuộc người nhà của bệnh nhân này không đến nhận. Bệnh viện lại làm thủ tục an táng như những bệnh nhân khác. Không chỉ riêng bệnh nhân Hải , mà Đa số các bệnh nhân ở đây trước khi nhắm mắt xuôi tay đều có tâm niệm như vậy. Nhưng một năm trong số hàng trăm bệnh nhân, cũng chỉ có một, hai trường hợp được người thân tới nhận mà thôi. Đối với những bệnh nhân không có người nhà bên cạnh thì ắt trăm sự đều đổ lên đầu các thầy thuốc nơi đây. Với thâm niên hơn hai mươi năm gắn bó với nghề, Giám đốc bệnh viện, bác sĩ Trần Quốc Tuấn và các đồng nghiệp đã phải chứng kiến rất nhiều cái chết của bệnh nhân nhiễm HIV. Ở bệnh viện 09 có một phòng dành riêng đặt những lọ tro cốt của bệnh nhân không được người nhà dìm... Cứ 10 đám tang thì 8 -9 đám không có người nhà tới dự, không tiếng khóc thương xót, có chăng chỉ là những giọt nước mắt của người bác sĩ... "Có trường hợp, chúng tôi đang tổ chức tẩm liệm, làm thủ tục đưa bệnh nhân đã chết đi hỏa táng, người nhà bệnh nhân có đến nhưng đứng ở cổng viện. Một lúc sau, họ ra về mà không nhìn mặt con mình một lần. Dù mắc bệnh gì đi nữa, lỗi lầm gì đi nữa, thì khi chết đi, bệnh nhân vẫn là con người, sao lại vô cảm như thế" , ông Nguyễn Văn Thanh tiếc thương. Bị từ khước hôn sự vì làm trong Bệnh viện 09 Thầy thuốc Nguyễn Ngọc Hưng tâm tư: “Hiện tại ở Bệnh viện 09 có 174 cán bộ nhưng có tới 85% trong số đó là phải đi thuê nhà. Bản thân tôi, mang tiếng là Trưởng khoa, đã công tác ở bệnh viện này mười mấy năm trời nhưng đến giờ vẫn phải ở nhà thuê. Vì thu nhập của các bác sĩ ở đây không có gì hơn ngoài lương và phụ cấp độc hại vì nghề mà chúng tôi đang làm được coi là một nghề đặc biệt nguy hiểm” . “Nói thật, giờ cũng may nhờ truyền thông tuyên truyền nên nhận thức của người dân, của xã hội cũng có nhiều đổi thay. Họ không còn kỳ thị những người nhiễm HIV như tránh một con quỷ như nhiều năm trước. Mà chả riêng gì những người mang trong mình căn bệnh thế kỷ mới bị đối như vậy, ngay cả chúng tôi đây là những bác sĩ điều trị cũng bị kỳ thị đến đớn đau. Tôi nhớ là, khi bệnh viện này mới thành lập, các bác sĩ của bệnh viện có muốn ra ngoài ăn một bát phở quanh đó cũng không được vì người ta không bán cho. Họ nói cứ tránh cho lành. Nhiều lúc cũng muốn rơi nước mắt lắm” , thầy thuốc Hưng chia sẻ thêm. Nhiều các thầy thuốc, y tá trẻ công tác tại đây chẳng thể lập gia đình cũng bởi sự kỳ thị nghiệt ngã đó. Nhiều người đã không chịu nổi áp lực từ gia đình, người nhà hay từ phía người yêu hoặc gia đình người thương mà phải bỏ việc thì mới mong mưu cầu hạnh phúc. Có thể bị nhiễm HIV thì khó, nhưng các thầy thuốc ở đây bị nhiễm lao từ bệnh nhân là điều không hề hiếm. Bởi hồ hết những bệnh nhân ở đây thường bị bệnh lao rất nặng.
Bác sĩ Hưng kể lại cho chúng tôi nghe về trường hợp của y tá Nguyễn Minh Hằng (quê ở Nam Định) mà không giấu nổi sự xót xa. Hằng và người tình yêu nhau mặn mà 5 năm, từ khi còn là sinh viên. Ra trường, mãi không xin được việc, Hằng làm đơn xin vào làm ở Bệnh viện 09 và được chấp nhận. Có điều cô giấu tình nhân suốt hơn một năm công tác tại đây. Đến khi tình nhân truy vấn nhiều quá, cô đành ưa mình đang làm việc ở Bệnh viện 09. Ý trung nhân cô đã rất giận dữ và đòi chia tay. Hằng đã khóc và thuyết phục ý trung nhân rất nhiều, cuối cùng cô cũng được người yêu hài lòng. Thế nhưng thảm kịch mới lại xảy đến khi hai người chuẩn bị làm đám cưới, gia đình ý trung nhân lúc đó mới phát hiện cô đang làm ở “một bệnh viện gì đó toàn những bệnh nhân nhiễm HIV”. Họ nhất định đòi lại cau trầu và không có cưới hỏi gì nữa. Bị từ hôn ngay sát ngày cưới Hằng như người mất trí. Ngày Hằng quay trở lại bệnh viện sau sự cố đó cũng là ngày cô làm đơn xin thôi việc. Chứng kiến sự việc đau lòng đó, các đồng nghiệp của Hằng nhiều người không cầm được nước mắt. Kể xong câu chuyện về người đồng nghiệp cũ của mình mà thầy thuốc Hưng không giấu được tiếng thở dài: “Một chấm dứt quá bất hạnh, chẳng khác nào trên phim ảnh. Cơ mà nghề đã chọn mình rồi thì mình phải làm thôi. Nhiều khi sinh nghề tử nghiệp thì vẫn phải chịu mà" Câu chuyện về đời, về nghề, về những cảnh đời phía sau cánh cổng của các y thầy thuốc ở bệnh viện 09 sẽ mãi là những nỗi niềm trăn trở, rất cần những sự thông cảm, đón nhận và giúp đỡ từ phía cộng đồng và từng lớp. Tất đều xứng đáng được tôn vì tấm lòng đức độ và y đức cao cả. |
Thứ Tư, 7 tháng 5, 2014
Những liên tục cảnh đời ở BV 09 - Nơi dành cho bệnh nhân AIDS đang chờ lưỡi hái tử thần
