Cố giáo sư Sakurai Yumio (người ngồi ghế ở hàng đầu) cùng các đồng nghiệp Việt Nam (Nguồn ảnh: ĐHQG Hà Nội)
Một đời gắn bó
“Đều đặn mỗi năm thầy sang Việt Nam 5, 6 đợt để giảng bài cho những học trò ngành Việt Nam học chúng tôi. Thầy vẫn đùa rằng, tổng số tiền vé máy bay cho những lần đi lại đó chắc cũng đủ để thầy mua một chiếc phi cơ Boeing hạng sang,” chị Phương Thanh, một trong những học trò lâu năm nhất của giáo sư Sakurai Yumio tại Viện Việt Nam học và Khoa học phát triển (Đại học Quốc gia Hà Nội) san sẻ.
Mê mải với những chuyến đi về ấy, giáo sư Sakurai Yumio đã “gắn bó cả thế cuộc và sự nghiệp khoa học với Việt Nam. Ông coi Việt Nam là đối tượng nghiên cứu chuyên sâu và tâm đầu ý hợp nhất trong sờ soạng sự nghiệp nghiên cứu về lịch sử Đông Nam Á của mình,” giáo sư Phan Huy Lê, chủ toạ Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam tỏ tường.
“Ấn tượng sâu sắc mà cố giáo sư Sakurai Yumio để lại trong tôi là chân dung một học giả thông thái, rất say mê khoa học, giàu nghị lực và đầy sức sáng tạo, luôn luôn tìm đến cái mới,” giáo sư Phan Huy Lê nhớ về người bạn, người đồng nghiệp gắn bó thân thiết của mình.
Xuất hành từ ý thức ham mê khoa học đó mà có lần, một lớp học đặc biệt đã được tổ chức ngay tại Bệnh viện Việt-Pháp. Theo lời kể của người học sinh Phương Thanh, lần đó, giáo sư Sakurai Yumio phải nằm điều trị tại bệnh viện sau một tai nạn giao thông.
“Khi đôi chân chưa thể đi lại nhưng thầy vẫn kiên quyết ‘sẽ đi xe lăn lên lớp.” Thấy vậy, ban lãnh đạo bệnh viện đã quyết định ‘mở’ một lớp học ngay tại phòng bệnh để thầy vừa có thể được điều trị, vừa có thể giảng bài cho học viên,” chị Thanh kể lại.
Miên man trong những câu chuyện về người học giả lỗi lạc này, giáo sư Phan Huy Lê bổi hổi san sớt: Sinh thời, giáo sư Sakurai Yumio thường tâm tình: “Những sự kiện lớn trong thế cuộc tôi đều gắn với các sự kiện lớn của Việt Nam. Tôi sinh năm 1945, năm Việt Nam giành độc lập. Tôi lập gia đình vào năm 1975, năm Việt Nam hoàn toàn phóng thích."
“Ông thuộc đời các học giả được gọi tên là‘đời Việt Nam,’” giáo sư Phan Huy Lê cho hay. Ngay từ khi còn là sinh viên, cố giáo sư Sakurai Yumio đã tích cực tham dự phong trào hòa bình, phản đối cuộc chiến tranh phi nghĩa của Mỹ ở Việt Nam và kêu gọi ủng hộ quần chúng Việt Nam.
Sau này, ông đã dành 30 năm nghiên cứu về Việt Nam và đã có những đóng góp đặc biệt quan trọng vào việc quảng bá tri thức, hình ảnh đất nước, con người Việt Nam đến cộng đồng quốc tế.
Cố giáo sư Sakurai Yumio (người cầm mũ, đứng thứ ba từ phải sang ở hàng trước nhất) cùng đoàn nghiên cứu Bách Cốc ở Nam Định năm 1994 (Nguồn ảnh: ĐHQG Hà Nội)
“Chương trình hợp tác nghiên cứu Bách Cốc giữa Đại học Tokyo (Nhật Bản) và Viện Việt Nam học và Khoa học phát triển (Đại học nhà nước Hà Nội) khởi đầu từ năm 1993 (do giáo sư Sakurai Yumio là trưởng dự án) là công trình lớn nhất và cũng là đỉnh cao trong hiệp tác nghiên cứu Việt Nam-Nhật Bản theo lý thuyết khu vực học,” giáo sư Phan Huy Lê phân tích.
Hòa mình với đất mẹ!
Trong cuốn tự truyện“Mãi mãi một mặt trời”của mình, giáo sư Sakurai Yumio đã viết: “Kết luận sau 44 năm nghiên cứu của tôi như sau: Tôi kính trọng và yêu quý sơn hà Việt Nam sâu sắc. Tôi yêu quý người Việt Nam hơn hết thảy.”
"Chưa từng qua một trường lớp đào tạo nào về tiếng Việt nhưng ai có dịp tiếp xúc, làm việc với cố giáo sư Sakurai Yumio đều phải bất thần về khả năng sử dụng tiếng Việt của ông. Ông đã tự học tiếng Việt bằng tình và niềm mê say tìm hiểu, nghiên cứu về sơn hà, con người Việt Nam. Ông giảng bài, làm việc và bàn luận cùng các đồng nghiệp, học sinh Việt Nam đều bằng tiếng Việt," giáo sư, tiến sỹ Nguyễn Quang Ngọc, Chủ tich Hội Sử học Hà Nội san sẻ.
Chính bởi lẽ đó, trong bức chúc thư của mình, giáo sư đã để lại tâm nguyện: “Nếu phải ra đi khỏi cõi đời này, tôi có một tâm nguyện là gia đình hãy hỏa thiêu và gửi một phần tro cốt của tôi sang Việt Nam. Các bạn Việt Nam hãy cho tôi xuôi trên dòng sông Hồng phù sa mát mẻ. Đây là giang sơn thứ hai của tôi mà suốt cuộc đời, tôi say mê khám phá bằng một ái tình khoa học cháy bỏng!”
Đúng như nguyện ước của người đã khuất, sáng nay (31/7), gia đình, đồng nghiệp và học sinh của giáo sư đã đưa một phần tro cốt của ông sang Việt Nam. Lễ tưởng niệm và đón giáo sư về với quê hương thứ hai của mình đã được tổ chức tại Hội trường Lê Văn Thiêm (19 Lê Thánh Tông, Hà Nội).
“Cả thế cục làm khoa học, ông luôn trằn trọc, đau đáu với những nghiên cứu về tổ quốc, con người Việt Nam. Ông vẫn thường chia sẻ với tôi về các công trình nghiên cứu, những bài giảng và những cuốn sách về Việt Nam mà ông dự định thực hành trong thời gian tới. Tiếc rằng, ông đã ra đi quá đột ngột. Nhiều dự định đều còn dang dở. Đến phút cuối, ông vẫn có tâm nguyện được hòa mình vào với mảnh đất mà cả đời ông yêu quý này,” bà Mieko Sakurai, phu nhân của cố giáo sư Sakurai Yumio xúc động.
Cũng trong buổi lễ tưởng vọng sáng nay, ông Nghiêm Vũ Khải (Thứ trưởng Bộ Khoa học vả Công nghệ) cùng phó giáo sư, tiến sỹ Phùng Xuân Nhạ (Giám đốc Đại học nhà nước Hà Nội) đã trao tặng đại diện gia đình giáo sư Sakurai Yumio Huân chương Hữu nghị của Nhà nước Việt Nam truy tặng cho ông./.
Giáo sư Sakurai Yumio sinh ngày 31/1/1945 và mất ngày 17/12/2012.
Ông đã trực tiếp chủ trì, tham gia, cố vấn triển khai nhiều đề tài, dự án nghiên cứu khoa học hiệp tác giữa Việt Nam-Nhật Bản như:
- Chương trình nghiên cứu khảo cổ học phố cổ Hội An và xây dựng hồ sơ di sản văn hóa thế giới di tích Phố cổ Hội An.
- Chương trình nghiên cứu“Lịch sử khai hoang vùng đồng bằng châu thổ Bắc Bộ”(cộng tác giữa Việt Việt Nam học và Khoa học phát triển-Đại học nhà nước Hà Nội với Đại học Hiroshima và Đại học Osaka-Nhật Bản).
- Chương trình nghiên cứu Hoàng thành Thăng Long trong khuôn khổ Quỹ tín thác Nhật Bản nghiên cứu xây dựng hồ sơ di sản văn hóa thế giới và bảo tàng giá trị khu di tích Hoàng thành Thăng Long.
|
Phương Mai (Vietnam+)
|
