Năm 1959, Bạch Diệp theo học lớp đạo diễn điện ảnh dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia Liên Xô
Bà cho biết, thương bạn về già sống lẻ bóng một mình nên lần nào ra Hà Nội bà cũng phải tới thăm nhà NSND Bạch Diệp. NSND Bạch Diệp tên thật là Nguyễn Thanh Tâm, sinh năm 1929 tại Hà Nội, trong một gia đình có truyền thống nhiếp ảnh. Trên phim trường bà đặc biệt rắn rỏi, nhiều khi còn quyết liệt hơn cả đàn ông nhưng khi cần bà cũng rất mềm mại, đúng theo kiểu chỉ có nữ đạo diễn mới có.
Mặc dầu nằm trên giường bệnh, nhưng mỗi lần nghĩ đến điện ảnh tôi vẫn thấy một niềm vui sống”.
Từ năm 6 tuổi, bà đã được đưa theo học ở trường tu viện Saint Dominique ở Hải Phòng. Năm 2008, bà là một trong 11 nghệ sĩ hiện đại được suy tôn trong ngày kỉ niệm 55 năm thành lập ngành Điện ảnh cách mạng Việt Nam.
Lúc về cứ ôm và hôn tôi rất nhiều. Sau khi thi sĩ Xuân Diệu mất, bà hôn phối lần thứ hai với ông Nguyễn Đức Tường vào năm 1975. Sở dĩ người ta gọi bà như vậy bởi trong nền điện ảnh nước nhà, không có nữ đạo diễn nào lại xông xáo và tâm huyết như bà. NSND Bạch Diệp không chỉ là một đạo diễn mà còn là một nhà văn hóa.
Chính cho nên, khi nhắc lại sức chị hết mực thân thiết của mình, NSND Trà Giang không khỏi xúc động. Gần đây, hôm sinh nhật chị 85 tuổi tôi có gọi điện nhưng chị yếu lắm rồi, không nói được nhiều nữa…”.
Trong mắt NSND Trà Giang, Bạch Diệp là một đạo diễn toàn diện. Cũng chính thành ra, không chỉ có thời trẻ mà ngay khi đã về già, bà cũng giành hết tình yêu và lẽ sống cho nghệ thuật.
Những cuộc gặp gỡ định mệnh đem lại biết bao hạnh phúc và cả đau khổ, dằn vặt tôi suốt những năm qua. Bất kỳ ai tới thăm bà cũng đều phải ngã mũ khâm phục về tình yêu lớn lao bà giành cho niềm say mê độc nhất vô nhị trong cuộc đời. Lần đó chị khóc. Bà đồng thời là một trong số các nghệ sĩ Việt Nam có tên trong Bách khoa toàn thư điện ảnh Liên Xô.
Đa đoan trong đường tình Ai cũng biết, NSND Bạch Diệp vốn là vợ của “ông hoàng” thơ tình Xuân Diệu. Hà Tùng Long. Bà là phụ nữ độc nhất trong cuộc thế người thi sĩ tài tình này. Những bộ phim tiếp theo của bà ra đời sau đó: “Người về đồng cói” (1973), “Ngày lễ thánh” (1976), “Câu chuyện làng Dừa” (1977), “Người chưa biết nói” (1979), “Ai giận ai thương” (1982). Hiếm những người cháu của bà có ghé lại thăm và trò chuyện để bà bớt cô quạnh.
Trong hai cuộc hôn nhân với hai người bạn đời đã khuất bóng, bà đã không sinh được một người con nào. Con người bà khẳng khái, hào sảng, quyết liệt, luôn sẵn sàng dâng hiến cho nghề, say mê tới cùng.
Đạo diễn Thanh Vân – người từng có thời gian làm trợ lý choNSND Bạch Diệp trong phim tài liệu “Điện Biên Phủ” (1992) cũng cho biết, NSND Bạch Diệp là một tư cách đạo diễn tuyệt với đáng để thế hệ sau phải noi theo. Năm 1959, cả hai cùng theo học khóa điện ảnh do Bộ Văn hóa thông báo mở với sự hướng dẫn của các chuyên gia Liên Xô.
Ngay cả khi mang trong mình căn bệnh ung thư quái quỷ, bà vẫn lăn lộn cùng anh em trên mọi miền sơn hà để cho ra đời những thước phim hay.
Chúng tôi cưới nhau khi tôi ở tuổi 27, còn anh mấp mé 40
NSND Bạch Diệp từng tâm can: “Tôi đã đi mổ mấy lần rồi. Bà từng tâm tư, ông Tường đúng là “người đàn ông mà tôi mong chờ”.
“Lần rốt cuộc tôi tới thăm Bạch Diệp là 24/7/2013, chị ấy rất yếu nhưng cứ nói đến điện ảnh là mắt chị lại sáng long lanh. Nghiêm chỉnh với nghệ thuật NSND - Đạo diễn Bạch Diệp vẫn được anh em trong nghề gọi với biệt danh rất mực thân yêu “lão tướng trường quay”.
Năm 1955, bà chuyển về làm tại báo Nhân Dân, làm tổ trưởng tổ Hà Nội, chịu bổn phận Thông tin về thành thị. Khi mới 16 tuổi, bà đã đi theo Việt Minh, tham gia Tổng khởi nghĩa và tham dự nữ giới cứu quốc ở Hải Dương rồi hoạt động trong Tỉnh hội và thường vụ liên khu III.
Năm 1997 bà được phung danh hiệu Nghệ sĩ quần chúng. Cuộc hôn nhân của họ chỉ kéo dài có 6 tháng. Tác phẩm đầu tay của bà là bộ phim “Trần Quốc Toản ra quân”, chuyển thể từ chèo, sau được trao giải Bông sen Bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ hai. Nổi bật trong đó là hai bộ phim “Ngày lễ thánh” (dựa theo cuốn tiểu thuyết Bão biển của Chu Văn) và “Huyền thoại về người mẹ”, đều do NSND Trà Giang đóng vai chính, đều giành được giải thưởng Bông sen Bạc.
Chưa đầy nửa năm, chúng tôi chia tay trong niềm thương và nhớ tiếc. Cả hai cùng biết sẽ không còn được gặp nhau nữa. Trong những năm tháng tuổi già, NSND Bạch Diệp sống trong căn ngõ nhỏ ở phố Đội Cấn làm bạn với hai chú mèo. Một bức ảnh kỷ niệm của NSND Trà Giang với NSND Bạch Diệp Có thể nói, cả thế cục bà đều giành hết cho nghệ thuật.
Anh Hoàng Tùng dắt mối cho tôi với anh Xuân Diệu. Bà tốt nghiệp năm 1963, sau đó về làm việc tại Hãng phim truyện Việt Nam. Bà không chỉ chắc tay nghề mà phim nào của bà cũng thấm đẫm tính nhân văn, đầy chất trữ tình. Thời kì tuy ngắn ngủi nhưng nữ đạo diễn đã sống trong sự viên mãn của hạnh phúc.
Về hưu năm 1992, bà vẫn được mời làm phim truyền hình cho Đài truyền hình Việt Nam. Cách đây một vài năm, NSND Bạch Diệp vẫn có thể cùng Trà Giang đi dạo ở phố cổ nhưng năm ngoái sức khỏe của vị đạo diễn này đã giảm sút nhiều.
Năm 1944, gia đình bà chuyển sang Hải Dương. # Và năm 2007, bà được nhận Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật cho các tác phẩm “ Ngày lễ thánh”, “Huyền thoại mẹ”. Ít ai biết tôi từng được làm vợ “ông vua thơ tình” Việt Nam - Xuân Diệu. NSND Bạch Diệp từng tâm sự về cuộc hôn nhân này rằng: “Công việc làm báo cuốn tôi đi mỗi ngày, tuổi “băm” đã sầm sập đến sau lưng. Người của một thời giờ đã đi vào thiên cổ, chỉ còn tôi vẫn giữ vẹn nguyên xúc cảm ngọt xen lẫn đắng cay”.
Những năm tháng cuối đời, bà phải thẳng băng nằm trong bệnh viện Hữu Nghị để điều trị bệnh ung thư, đồng nghiệp lẫn học trò vẫn thẳng băng tiến thoái thăm nom bà.
Mặc dù, cuộc hôn nhân của họ đã không trọn vẹn nhưng thiên hạ sau vẫn luôn nhắc về mối tình của họ như một bài thơ. NSND Trà Giang và NSND Bạch Diệp là hai trong số những học viên lứa trước nhất của điện ảnh cách mạng Việt Nam. Bên cạnh đó, bà còn làm phim cho các chuyên mục Điện ảnh chiều thứ 7 và Văn nghệ Chủ nhật. Về hưu, NSND Bạch Diệp sống cùng 2 chú mèo và không ngừng sáng tạo nghệ thuật Theo đó, NSND Bạch Diệp thành hôn với Xuân Diệu khi bà mới 27 tuổi và ông đã 40 tuổi.
